ADHD Kenmerken
De kenmerken van ADHD zijn afhankelijk van de vorm van ADHD die aan de orde is. Artsen onderscheiden daarbij grofweg drie vormen, die ieder leiden tot verschillende ADHD symptomen:
- ADHD-I, ook wel genoemd ADHD van “het overwegend onoplettende type”: bij deze vorm van ADHD (die voorheen ook wel aangeduid werd als ADD-type) is er vooral sprake van sterke en vaak terugkerende aandachtsproblemen
- ADHD-H. Dit wordt ook wel aangeduid als ADHD van “het overwegend hyperactieve en impulsieve type”. Hierbij valt op dat er vaak en in stevige mate sprake is van implusief en hyperactief gedrag
- ADHD-C, ook wel benoemd met de term: “ADHD van het gecombineerde type”. Zoals de term zelf al aangeeft, zijn er bij dit type ADHD kenmerken van beide eerstgenoemde typen aanwezig
Dat klinkt allemaal nogal saai en ingewikkeld, maar wat betekenen die verschillende soorten ADHD nu precies? Waar kun je ze aan herkennen?
ADHD Symptomen
Het overwegend onoplettende type
Mensen die last hebben van ADHD-I, kunnen in de regel moeilijk hun aandacht ergens bij houden. Door het gebrek aan concentratie ben je dan ook nogal snel afgeleid als je last hebt van deze vorm van ADHD. De term ‘onoplettend’ is wat dat betreft trouwens eigenlijk een vreemde term: het lijkt alsof je het expres doet, terwijl dat natuurlijk niet zo is als je ADHD hebt.
Het gebrek aan concentratie wordt veroorzaakt door een voortdurende prikkeling uit de omgeving én gedachten van binnenuit. De stortvloed aan informatie die de hersenen ‘binnen komt’ lijkt nooit op te houden, waardoor het aanbrengen van een focus vaak bijna onmogelijk is. Dat uit zich op allerlei verschillende manieren zoals bijvoorbeeld:
- Chaotisch zijn en slordigheidsfoutjes maken
- Moeite hebben om hoofd- en bijzaken te scheiden
- Niet goed kunnen luisteren naar anderen omdat je snel afgeleid bent
- Uitstellen van dingen die gedaan moeten worden
- Van alles tegelijk doen en moeite hebben om dingen af te maken
- Moeite hebben met details
- Enz.
Hyperfocus
Soms, als iemand met ADHD-I heel erg geïnteresseerd is in iets, kan deze zich helemaal van de wereld om zich heen afsluiten en daar volledig op geconcentreerd zijn. Dat verschijnsel wordt ‘hyperfocus’ genoemd.
Het overwegend hyperactieve en impulsieve type
Lichamelijke onrust, innerlijke onrust en impulsiviteit komen vaak voor bij dit type ADHD. Mensen met ADHD-H zijn meestal dan ook overmatig beweeglijk en dat is dan niet zo makkelijk te onderdrukken. Vaak ook omdat je het zelf niet door hebt dat je zo beweeglijk bent. Meestal moet een ander je daar op wijzen, omdat die zich bijvoorbeeld stoort aan je doorlopende getrommel met je vingers, het schijnbaar gedachtenloos heen en weer laten schommelen van een been etc. De beweeglijkheid ontstaat of verergert over het algemeen als er veel prikkels moeten worden verwerkt. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn in stress-situaties of in een drukke omgeving.
Impulsiviteit betekent dat een indruk direct en zonder uitstel wordt omgezet in een bijbehorende handeling, die niet kan worden gestopt en éérst afgemaakt moet worden. Het drukke gedrag dat veel mensen wel kennen van ADHD-ers is een typische combinatie van de genoemde beweeglijkheid én de impulsiviteit.
Mensen met ADHD type H hebben in tegenstelling tot mensen van het type I niet zozeer moeite om zich te concentreren, maar juist om stil te zitten. Ze zijn bijna altijd in beweging. Op plaatsen waar ze soms zouden moeten blijven zitten (denk bijvoorbeeld aan situaties op school of op het werk) staan ze soms plotseling op en gaan zomaar lopen.
En in het dagelijks leven? Dan zie je vaak dat mensen met het type ADHD-H:
- Moeilijk stil kunnen zitten en van binnen rusteloos zijn
- Zich moeilijk kunnen ontspannen
- Niet te stuiten zijn en maar doordraven in gesprekken en anderen in de rede vallen
- Ongeduldig zijn
- Niet denken maar doen
- Behoefte hebben aan kicks
- Enz.
Het gecombineerde type
Het meest voorkomende en ook meest voorkomende type ADHD is het gecombineerde type. Mensen die te kampen hebben met ADHD-C heeft eigenlijk alle symptomen van de beide andere types, waarbij hyperactiviteit, impulsiviteit en concentratiegebrek vaak hand in hand gaan.
Ernst van de symptomen
De mate waarin je ADHD kunt hebben is verschillend van ‘licht’, tot ‘matig’ tot ‘ernstig’
- Bij lichte vormen van ADHD zijn er nauwelijks symptomen te vinden waardoor het mogelijk is om ADHD vast te kunnen stellen. De symptomen leiden bij een dergelijk niveau van ADHD in de regel nauwelijks tot problemen
- Als er sprake is van een ‘matige’ vorm van ADHD, dan kunnen er symptomen of beperkingen in het functioneren worden vastgesteld die tussen ‘licht’ en ‘ernstig’ in liggen
- Als een arts, psycholoog of psychiater vaststelt dat er sprake is van een ‘ernstige’ mate van ADHD, dan is er duidelijk sprake van meer symptomen, en/of verschillende symptomen die als bijzonder ernstig bestempeld kunnen worden en/of symptomen die echt duidelijke beperkingen in het persoonlijk functioneren veroorzaken
