* 4 minuten leestijd * Goed, ik zal mezelf eerst even voorstellen: Ik ben Linda, een dertiger met AD(H)D en slaap’issues’. Ik werk als generalist in een wijkteam (= in mijn geval een soort mix tussen een maatschappelijk werker en een WMO-consulent). Sinds eind vorig jaar blog ik onder de naam ‘Unicorn’ op mijn eigen site. Hier ben ik mee gestart omdat ik mijn zoektocht naar een passende zorgverzekering wilde delen met anderen. Ik vind het leuk om dingen uit te zoeken en te structureren. Met mijn blog wil ik anderen laten meedelen in deze ‘eigenschap’ ?.
Kip-en-eiprobleem
Vraag jij je wel eens af wat er eerst was? De kip of het ei? Zonder kip is er geen ei en zonder (kippen)ei is er geen kip. Wat is het startpunt? Wikipedia heeft hier een mooie uitleg over, die voor mijn blog niet zo relevant is, maar die je zelf kunt lezen als je dit interessant vindt ?.
Jij denkt nu waarschijnlijk, ‘wat heeft dit met ADHD te maken?’ Nou, het is mijn manier om een vergelijking te maken.
CirkelSlecht slapen
Het gaat mij om de cirkel die het kip-en-eiprobleem beschrijft. Begint het bij de kip of bij het (kippen)ei? Deze cirkel ervaar ik zelf ook m.b.t. mijn AD(H)D en hier denk ik regelmatig over na.
Ik heb sinds 2011 de diagnose AD(H)D en ik heb al sinds mijn kindertijd een slaapprobleem, die in 2007 door een neuroloog als slaapstoornis ‘gelabeld’ is.
De vragen die ik mezelf regelmatig stel:
- Heb ik overdag ‘ADHD-klachten’ omdat ik al mijn hele leven slecht slaap?
- Of heb ik ’s nachts slaapproblemen omdat ik AD(H)D heb en mijn motor niet uit gaat?
Ik heb meer moeite met concentreren en prikkels komen veel harder aan wanneer ik (nog) slechter slaap dan gemiddeld. Precies zo’n dingetje wat me soms erg bezig houdt en wat ik dan weer niet kan loslaten ?. In het geval van voorbeeld 1 zou ik dan namelijk foutief de diagnose AD(H)D hebben….
Bovendien haal ik er ook nog regelmatig een derde variabele bij: de mogelijkheid van het hebben van een High Sensitive Personality (HSP – hooggevoeligheid).
Dit zou dan ook weer de ADHD-klachten kunnen verklaren en wederom een foutieve diagnose AD(H)D betekenen…..
Wetenschappelijke onderbouwing
Je ziet wel, mijn hoofd maakt regelmatig allerlei sprongetjes die me flink onzeker kunnen maken. Laat ik het eens structureren (iets wat ik nogal graag doe ?).
ADHD en slaapstoornissen zijn beiden beschreven in de DSM. Hooggevoeligheid wordt gezien als een karakter- of persoonlijkheidseigenschap. Van alledrie is bekend dat ze overlap hebben in klachten die men ervan ervaart.
Eens zien wat de literatuur erover zegt.
Sandra Kooij (2016, zie bronnen onderaan deze pagina) geeft in het artikel ‘ADHD bij volwassenen: ontwikkelingen in Nederland en Europa’ aan dat slaapproblemen veel voorkomen bij kinderen en volwassenen met ADHD. Door inslaapproblemen (moeite om op tijd in slaap te vallen, onrustig en onderbroken slapen) is er sprake van slaaptekort en heeft men ’s ochtends moeite om op tijd op te staan. Ook is er sprake van slaperigheid overdag, welke leidt tot een toename van de aandachtsproblemen van ADHD.
Aha….. Kooij geeft dus eigenlijk aan dat ADHD-klachten toenemen door slaapproblemen. Dit is wat anders dan dat ADHD-klachten veroorzaakt worden door slaapproblemen, zoals in mijn hoofd rondspookte.
Mijn zoektocht naar andere wetenschappelijke artikelen gaat echter verder, omdat ik denk dat er altijd meerdere manieren zijn om naar het onderwerp te kijken.
Hierbij kom ik uit op een grootschalig longitudinaal onderzoek dat in april 2012 gepubliceerd is in het Engelse blad Pediatrics (zie bronnen onderaan deze pagina). Hierin wordt geconcludeerd dat kinderen met onbehandelde nachtelijke ademhalingsproblemen, in vergelijking met leeftijdgenoten die tijdens hun slaap normaal ademen, significant meer kans hebben op hyperactiviteit. Dit suggereert dat een slaapprobleem op jonge leeftijd dus wel ADHD-klachten kan veroorzaken.
Hmmmm. Dit komt weer dichter in de buurt van wat er in mijn hoofd rondspookte…. Kip, of ei?….
Tja, en toen….Kip of ei
In de literatuur is nog veel meer geschreven over de relatie tussen ADHD en slaapstoornissen/ slaapproblemen. Over de relatie tussen deze twee stoornissen en HSP is veel minder wetenschappelijk onderbouwde literatuur te vinden. Ik heb (nu) helaas niet de mogelijkheid om al deze literatuur op te zoeken of door te lezen.
De vraag die ik mezelf moet stellen is ook of ik dit moet willen. Feit blijft dat ik overdag last heb van kenmerken die bij alledrie kunnen voorkomen, zoals concentratieproblemen en een hoge mate van prikkelgevoeligheid. Ik heb echter ook kenmerken die enkel bij ADHD voorkomen, zoals de impulsiviteitskenmerken (bijv. antwoord geven voor de vraag volledig gesteld is en moeite hebben om op de beurt te wachten).
Bij het schrijven van mijn conclusie kan ik het toch niet laten om toch nog wat verder te zoeken en lees ik nog even wat informatie op een website over HSP. Ik herken mezelf volledig in de HSP-kenmerken, waardoor ik meteen weer opnieuw begin met het kip-of-eiprobleem in mijn hoofd……
Zucht….
Ik zet het voor nu even van me af en sluit deze blog af met de vraag: Herken jij jezelf in bovenstaand kip-of-eiprobleem en hoe zie/ ervaar jij dit? Ik ben heel benieuwd naar de visie van anderen ?.
Bronnen
Bonuck, K., Freeman, K., Chervin, R.D., Xu, L. (2012). Sleep-Disordered Breathing in a Population-Based Cohort: Behavioral Outcomes at 4 and 7 Years, Pediatrics Apr 2012, 129 (4) e857-e865. Link naar het artikel.
Kooij, J.J. (2016). ADHD bij volwassenen: ontwikkelingen in Nederland en Europa, Neuroprax 2016; 20. Link naar het artikel.
Herkenbaar. Niet zo zeer de slaapproblemen. Wel de vraag of ik HSP ben of AD(H)D heb omdat enmerken zoveel op elkaar lijken. Ik heb overigens nog geen diagnostiek onderzoek gehad voor ADHD, ben hier wat terughoudend in o.a. vanwege dit vraagstuk .